Qué sabemos de… 2020

Laugarren urtez, Materialen Fisikako Zentroak (mistoa UPV/EHU eta CSIC), Kutxakultur fundazioarekin lankidetzan, Donostian aurkeztuko du Qué sabemos de… zikloa. Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Gorenak (CSIC) sustatutako dibulgazio-hitzaldi sorta berezi hau gizakiaren berezko jakin-minean oinarrituta dago, eta zientziako eta haren dibulgazioko profesionalak ditu bidelagun.

2020an, jasan dugun pandemiaren aurrean, inoiz baino argiago geratu da zientziaren garrantzia, era berean gizarte zientifikoki garatua izatea ezin bestekoa dela. Horregatik, inoiz baino ilusio handiagoarekin, edizio hau aurkezten dugu. 4 hitzordu izango dira, non egungo punta puntako Zientzia garatuz etorkizunari forma emango dioten gaiak aurkeztuko diren.

SEGURTASUNA: Hitzaldiak online ikusteko aukera egongo da beti. Unean indarrean dagoen egoeraren arabera, presentzialak eta/edo erdipresentzialak izan daitezke. Presentzialki parte hartzeko ezin bestekoa izango da izena ematea azpian dagoen linkean. Izena eman eta gero, edozein aldakertarik balego, emailez jakinaraziko genizueke. Informazio guztia CFMren eta kutxa kutur gelakeko orrietan eguneratuko da.

CRISPR tresnekin egindako bioteknologia koronabirusaren garaian

Lluís Montoliu (CNB-CSIC y CIBERER-ISCIII)

Azaroak 27, 19:00

IZEN EMATEA*

ZOOM

YOUTUBE

* Hizlaria ez da plazan bertan egongo, bideoz baizik

Edizio genetikoko CRISPR tresnek, bakterioek eta arkeek duela milaka urtetik garatu dituzten defentsa-sistema egokitzaileetatik sortuak, bioteknologia irauli dute duela 7 urtetik. 2013az geroztik, biologia-alor guztien proposamen berritzaileenetan CRISPR teknikak topatzen ditugu.

Jakina, aplikazio akademikoek, biologian edo kliniketan, biomedikuntzan, hedabideen arreta bereganatu dute, eta gaiari buruz abian dauden proiektuen eta metatutako argitalpenen bolumenaren zati handiena adierazi dute. Hala ere, hazkuntza handiko eremuetako bat bioteknologiarena da, CRISPR sistemen propietateren bat material genetikoarekin elkarreragiteko erabiltzen duten ekimen esperimentalak diseinatzeko aukera ematen duena. Horrek barne hartzen ditu COVID-19k eragindako osasun-krisi globalari emandako erantzunak. CRISPR unibertsotik ere diagnostiko aplikazio berritzaileak eta SARS-CoV-2 koronabirusaren RNA genoma erasotzeko eta suntsitzeko proposamen terapeutikoak egin dira. Horretaz guztiaz eta askoz gehiagoz hitz egingo du Lluisek hitzaldi honetan.

Lluís Montoliu (Bartzelona, 1963) Biologian lizentziatua eta doktorea da Bartzelonako Unibertsitatean, Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko (CSIC) eta Gaixotasun Arraroen Sareko Ikerketa Biomedikoen Zentroko (CIBERER-Carlos III.a Osasun Institutua) ikertzailea Madrilgo Bioteknologiaren Zentro Nazionalean. Gaixotasun arraroak ikertzen ditu, albinismoa kasu, genetikoki eraldatutako animalia ereduak (saguak) edizio genetikoko CRISPR tresnekin erabiliz. Ikerketaz gain, bioetika eta dibulgazio zientifikoa ere maite ditu.

Koronabirus berriak: ustekabeko bidelagunak

Isabel Sola (CNB-CSIC)

Azaroak 6, 19:00

STREAMING YOUTUBE

ZOOM

IZEN EMATE PRESENTZIALA

Koronabirusak potentzial pandemikoa duten birus emergenteak dira. Naturan daude, giza espeziera salto egin dezaketen animalia-gordailuetan, eta ustekabeko ondorioak dituzten epidemiak sortzen dituzte, hala nola SARS-CoV-2k eragindako pandemia. Coronabirusek kutsatutako pertsonengan gaixotasuna sortzeko eta ugaltzeko erabiltzen dituzten mekanismoak ezagutzea funtsezkoa da haiengandik babesteko estrategiak diseinatzeko, txertoak eta antibirusak esateko.

Isabel Sola Gurpegui San Adrianen (Nafarroa) jaio zen. Biologia ikasi zuen Nafarroako Unibertsitatean eta Biologia Molekularrean doktoratu zen Madrilgo Unibertsitate Autonomoan. 25 urte baino gehiago daramatza koronabirusak ikertzen. Gaur egun, CNB-CSIC Bioteknologiako Zentro Nazionaleko Coronavirus laborategiko zuzendarikidea da, Luis Enjuanes doktorearekin batera. Bertan, birusaren patogenizitate-mekanismoak aztertzen dituzte, txertoak garatzeko eta antibirusak identifikatzeko.

Material berriak sortzen nanoeskalan

Martina Corso (CFM)

Azaroak 13

IZEN EMATE PRESENTZIALA

STREAMING EN YOUTUBE

Materialek giza historiari forma eman diote zibilizazioaren hastapenetatik. Horietako batzuek nabarmen aldatu dute gure bizimodua. Gizarte modernoaren erronkei erantzuteko eta teknologia berriak garatzeko, funtzionalitate aurreratuagoak dituzten materialak bilaketa etengabea da. Ikerketa zientifikoaren helburua propietate fisiko eta kimiko berriak dituzten materialak sortzea da, aplikazio garrantzitsuetan erabil daitezkeenak, hala nola gailu elektroniko adimendunen garapenean edo energia gordetzeko, bihurtzeko eta biltzeko. Eskala nanometrikoan, propietate horiek fintzeko gaitasuna maila atomikoan egitura eta konposizio kimiko zehatzak dituzten materialak sortuz lortzen da.

Hitzaldi honetan, zehaztapen atomiko hori lortzea ahalbidetzen duten hainbat estrategia aztertuko ditugu. Ikusiko dugun bezala, nanomaterialak nahierara prestatzeko, atomo bakoitzak du zer esana!

Martina Corso, italiarra jatorriz, Zientzia Ikerketen Kontseilu Gorenaren (CSIC) zientzialari titularra da 2017tik, eta Donostiako Materialen Fisika Zentroan (CSIC eta UPV/EHUko zentro mixtoa) garatzen du ikerketa-jarduera, azaleren fisikaren arloan. Fisikako doktore titulua lortu zuen Zuricheko Unibertsitatean 2006an, eta Europako hainbat laborategitan lan egin zuen bere karrera zientifikoan. Bere interes zientifikoa tamaina nanometrikoko sistemen egitura elektroniko eta atomikoaren azterketan zentratzen da, erresoluzio handiko ekortze-zundaren mikroskopiarekin, ultra-hutsean garatzen diren esperimentuetan. 50 argitalpen baino gehiago argitaratu ditu nazioarteko aldizkarietan.

Oinarrizko fisikaren muga

Alberto Casas (CSIC-UAM)

Azaroak 20, 19:00

IZEN EMATE PRESENTZIAL A *

ZOOM

YOUTUBE

* Hizlaria ez da plazan bertan egongo, bideoz baizik

Nahiz eta azken aldian naturari buruz dugun ulermena izugarri handitu den, badira oraindik argitu ez diren misterio liluragarriak. Misterio eta espekulazio horietako batzuk errepasatuko ditugu hitzaldi honetan. Era berean, egunen batean erantzun guztiak ezagutzeko aukera teorikoaz ere hitz egingo dugu, “Guztiaren teoria” deitutakoa.

Fisika teorikoan doktorea eta Ikerketa irakaslea Fisika Teorikoaren Institutuan (CSIC-UAM), Madrilen. Bere ikerketa-arloak oinarrizko partikulen fisika eta kosmologia dira, eta 100 artikulu zientifiko baino gehiago argitaratu ditu nazioarteko aldizkarietan. Urte luzez lan egin du Oxford eta Kaliforniako unibertsitateetan, Genevako CERNen (Partikulen Fisikaren Europako Zentroa), eta, egonaldi laburragoetan, mundu osoko zentro eta erakundeetan. Bere dibulgazio jardueraren artean, El LHC y el límite de la física, El lado oscuro del universo eta El bosón de Higgs liburuak nabarmentzen dira, guztiak “¿qué sabemos de?” Bilduman.